ELAZIĞ BARO BAŞKANI EFE: ÇİMENTO FABRİKASININ KANUNEN SAĞLIKLI ÇEVRE HAKKINI İHLAL ETTİĞİNE DİKKAT ÇEKTİ

Elazığ Barosu olarak; Anayasa’nın 17. ve 56. maddeleri, 2872 Sayılı Çevre Kanunu, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 2. ve 8. maddeleri ile Paris İklim Anlaşması’ndan doğan yükümlülükler çerçevesinde, bu konuda hukuki ve vicdani sorumluluğumuz gereği kamuoyunu bilgilendirme ve yetkilileri acilen göreve davet etme ihtiyacı duyuyoruz.  

   Çimento üretim sürecinde açığa çıkan partiküller, ağır metaller ve gazlar, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından “Grup 1 Kanserojen” olarak sınıflandırılmıştır. Kronik solunum yolu hastalıkları, kardiyovasküler rahatsızlıklar ve çocuklarda gelişim bozuklukları ile doğrudan ilişkili olan bu emisyonlar, Anayasa’nın 17. maddesinde güvence altına alınan “yaşam hakkı” ile 56. maddede düzenlenen “sağlıklı çevre hakkını” ihlal etmektedir.  

   İlgili mevzuat hükümleri uyarınca, bu tür tesislerin faaliyetlerinin çevresel etkilerinin periyodik olarak revize edilmesi zorunludur. Ancak, mevcut tesisin güncel emisyon verileri ile bağımsız bilim kuruluşlarınca hazırlanması gereken ÇED raporları şeffaf bir şekilde paylaşılmamıştır.  

   Başta 3194 Sayılı İmar Kanunu olmak üzere, İmar Yönetmeliği, Çevre Kanunu ve yerel İmar düzenlemeleri “ağır sanayi tesislerinin yerleşim alanları dışında planlanmasını” zorunlu kılmaktadır. Şehrin nüfus yoğunluğu artan bölgelerinde konumlanan fabrikanın varlığı, bu hükme ve çağdaş şehircilik ilkelerine açıkça aykırıdır.  

   Türkiye’nin taraf olduğu Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihatları (Örneğin: López Ostra / İspanya Davası), yerel yönetimleri çevre kaynaklı insan hakları ihlallerini önlemekle yükümlü kılmaktadır.  

Bu bakımdan acil eylem planı kapsamında;

- Fabrikanın, yukarıda zikredilen ilgili mevzuat hükümlerine uygun şekilde en geç 12 ay içinde kent dışına taşınması,  

- Bu süreçte 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 8. maddesinde yer alan “kirleten öder” ilkesinin titizlikle uygulanması.  

- Emisyon verilerinin ve sağlık risk analizlerinin bağımsız uzmanlarca kamuoyuna açıklanması,

- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM) 1994 tarihli (Lopez Ostra/İspanya davası) kararında belirtildiği üzere çevresel tehlikelerden korunmak için devletin sadece negatif bir yükümlülüğü (hakka müdahale etmeme) değil, aynı zamanda vatandaşların haklarını korumak için aktif adımlar atma yükümlülüğü (pozitif yükümlülüğü) bulunduğu dikkate alındığında,  İdarenin bu konudaki eylemsizliği insan hakları ihlaline sebebiyet vereceği değerlendirildiğinden ilgili idarelerin biran önce gerekli adımları atmaları gerekmektedir.

Sonuç olarak; Elazığ’ın nefes alabilen, çocukların sağlıklı büyüdüğü ve doğal dokusunu koruyan bir kent olması için bu çağrı yalnızca hukuki bir gereklilik değil, aynı zamanda toplumsal vicdani bir sorumluluktur. Tüm yetkilileri, Anayasa’nın 136. maddesinde düzenlenen “kamu yararı” ilkesi gereğince acilen harekete geçmeye davet ediyor; halkımızı bu hukuki mücadelede dayanışmaya çağırıyoruz.  

Elazığ Barosu olarak vatandaşlarımızın yaşam kalitesini doğrudan etkileyen bu önemli konuda sağlıklı bir çevrede yaşam hakkını savunmak adına tüm yasal yolları kullanarak gerekli girişimleri sürdüreceğimizi ve sürecin takipçisi olacağımızı kamuoyuna bildiririz.